Recenzja książek laureatki Nagrody Nobla za 2018

Książki  Noblistki - Olgi Tokarczuk 

 „Lalka i perła” i „Dom dzienny, dom nocny”

„Lalka  i perła” jest to esej napisany przez Olgę Tokarczuk. Został wydany w 2001 roku przez Wydawnictwo Literackie. Nawiązuje do powieści pt. „Lalka” Bolesława Prusa. Podzielony jest na krótkie rozdziały, które w nieszablonowy sposób ukazują problematykę „Lalki”. Należy również wspomnieć, że autorka znana jest ze zdolności narracyjnych, których nie zabrakło również w tym utworze.

Olga Tokarczuk to 57-letnia pisarka, która zadebiutowała w 1979 r. na łamach czasopisma „Na przełaj”, gdzie publikowane zostały jej pierwsze opowiadania. Pisze również eseje oraz scenariusze. Uznana została za jedną z najwybitniejszych polskich pisarek, a jej twórczość tłumaczona jest na ponad 35 języków. Za swój dorobek twórczy zdobyła wiele nagród m.in. Literacką Nagrodę „Nike”, Nagrodę Vilenica, The Man Booker International Prize oraz Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za rok 2018.

Esej „Lalka i perła” jest jak to określił Henryk Markiewicz „cenną próbą nowego odczytania powieści Prusa”. Autorka krok po kroku analizuje wybrane elementy słynnej „Lalki”, następnie interpretuje w nietuzinkowy sposób. Zwraca uwagę na psychikę głównego bohatera, czyli Stanisława Wokulskiego oraz wpływ innych postaci na jego osobę. Olga Tokarczuk już w pierwszym rozdziale udowadnia, że obszerność „Lalki” nie jest efektem „ciągnięcia powieści na siłę”, lecz długotrwałym procesem dopracowywania szczegółów.

Autorka snując refleksję na temat „Lalki” porusza kwestie sztuki, literatury, dylematów moralnych. Intrygujące są również elementy wcześniej niedostrzegane okiem zwykłego czytelnika, które przedstawiła w swoim eseju,  m.in. to, że bohaterowie nie mają matek, istnieje „syndrom Wokulskiego”, w powieści występuje duch. Są to schematy nieoczywiste, jednakże rozjaśniające umysł, dające nową perspektywę interpretacji „Lalki”.

Czytając książkę „Lalka i perła” z niecierpliwością oczekiwałam nawiązania do tytułowej perły. W ostatnim rozdziale znalazłam porównanie Wokulskiego do bohatera „Hymnu o perle” przełożonego przez Czesława Miłosza. W każdym z tych utworów obecna jest oniryczność oraz motyw dążenia do celu, bohater wstępuje w ”świat formy” i czuje się w nim obco (dla Wokulskiego był to Paryż). Zestawienie te jest punktem kulminacyjnym oraz podsumowaniem całego eseju. Dzięki temu porównaniu autorka w jednym miejscu zgromadziła wszystkie wnioski, stworzyła przejrzysty schemat, ustanowiła interpretację utworu.

Charakterystyczny styl pisania Olgi Tokarczuk sprawia, że utwór jest dostępny dla każdego, czyta się go z wielką chęcią i przyjemnością bez względu na wiek. Zachęca do ponownego sięgnięcia po lekturę, aby móc odświeżyć pamięć oraz potwierdzić założenia autorki „Lalki i perły”. Dla mnie, tegorocznej maturzystki, jest to również zbiór wiedzy niezbędny do otrzymania świadectwa dojrzałości. Poprzez liczne nawiązania do innych utworów mogłam spojrzeć na nie z innej perspektywy, sprawdzić dotychczasową wiedzę. Imponuje mi zdolność dedukcji Olgi Tokarczuk, która z na pozór prostego opowiadania o codziennym życiu ówczesnej społeczności stworzyła szereg wątków i powiązań psychologicznych oraz moralnych. Utwór ten jest pewnego rodzaju przesłaniem, aby patrzyć na świat z wielu perspektyw, nie ograniczać się, dążyć do celu, szukać rozwiązań i dokładnie analizować to, co było oraz wyciągnąć wnioski na przyszłość. Polecam tą książkę każdemu, niezależnie od tego w jakim stopniu zna treść „Lalki” Bolesława Prusa.
         Esej „Lalka i perła” jest jednym z wielu argumentów, które potwierdzają słuszność otrzymanej przez Olgę Tokarczuk w pełni zasłużonej Nagrody Nobla.

,,Dom dzienny, dom nocny” to powieść napisana przez Olgę Tokarczuk, która jest laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 2018. Została wydana w 1998 roku,  przez wydawnictwo ,,Ruta”, Wałbrzych. Książka znalazła się w finale nagrody ,,Nike” i zdobyła najwięcej głosów w plebiscycie czytelników.

Jest zbiorem kilkudziesięciu krótkich opowiadań, na pozór nie posiadających ze sobą nic wspólnego, jednak po bliższym zapoznaniu się z lekturą łączą się w całość. Każde z nich zawiera ukryty sens, który czasem trudno dostrzec. Autorka opisuje w nich losy ludzi współcześnie zamieszkujących okolice Nowej Rudy, a także tych z przeszłości. Pojawiają się elementy fantastyczne (np. przemiana Ergo Suma po przeczytaniu fragmentu Platona ,,kto skosztował ludzkich wnętrzności, ten musi stać się wilkiem”), religijne (dzieje Kummernis i Paschalisa), sytuacje z życia codziennego (np. przebierane groszku), a także kilka snów z Internetu (np. sen o wyławianiu złotych rybek). Porusza tematy śmierci z niezwykłą lekkością, obojętnością, przedstawia śmierć jako normalne, naturalne zjawisko, którym nie należy się przejmować nawet w kwestii samobójstwa ( Marek Marek, który się powiesił). Pisarka jest zafascynowana snami, uważa, że każdy z nas żyje w domu dziennym i nocnym. W tym drugim nie jesteśmy do końca świadomi tego, co dzieje się wokół nas, ponieważ śpimy, nie wiemy jak wygląda noc. Balansuje pomiędzy jawą, a snem. Posiada umiejętność nowatorstwa narracji, która wciąga czytelnika, angażuje go i skłania do refleksji. Góruje melancholijny smutek, a niekiedy okrutne losy bohaterów podkreślają solidarność autorki z odrzuceniem, wykluczeniem i nietolerancją przez społeczeństwo, jednocześnie jest to nastrojowa i ciepła książka, uczy dystansu do wielu spraw.

Jest to moja pierwsza styczność z twórczością Olgi Tokarczuk, ale z pewnością nie ostatnia. Prosty język ułatwia zapoznanie się z treścią. Powieść czyta się z  przyjemnością. Zaintrygował mnie sposób pisania oraz postrzeganie świata przez autorkę, jednak ,,Dom dzienny, dom nocny” nie jest łatwą lekturą. Uważam, że trzeba być w pełni dojrzałym, aby zrozumieć cały koncept przekazu i z pewnością jednorazowe przeczytanie nie wystarcza.

Przygotowały Julia i Karolina z IV g